نحوه سربندی و اتصال الکتروموتورها

مروری بر راه اندازی الکتروموتورها

یکی از مهم ترین اطلاعاتی که طراحان و متخصصان برق صنعتی و قدرت به آن نیازمند هستند، مشخصات دقیق مصرف کننده ها می باشد، زیرا این اطلاعات، پایه و اساس کلیه محاسبات و انتخاب لوازم در ساخت تابلو برق هستند. ضمنا، اگر اطلاعات درستی از مصارف موجود نباشد، نمی توانند در بحث محاسبات لوازم حفاظتی دقت لازم را داشته باشند. طبق استاندارد های جهانی، بر روی هر وسیله ی الکتریکی باید اطلاعاتی از قبیل ولتاژ کار، جریان، توان و دیگر مشخصات نوشته شوند.

مفاهیم و مشخصاتی که بر روی پلاک موتورها حک می شوند، اطلاعات بسیار مهم و ضروری می باشند. بنابراین، در اینجا طریقه استخراج اطلاعات از روی پلاک موتور ها را بررسی می نماییم.

مشخصات پلاک الکتروموتورها

نکته: بر روی پلاک موتورها ولتاژ نامی سیم پیچ ها نوشته شده است. مثلا 380/220. ولتاژ کمتر نشانگر ولتاژ هر کلاف خواهد بود، بنابراین باید اتصال موتور طوری انجام شود که ولتاژ بیشتری به آن نرسد، یعنی این موتور به صورت ستاره کار خواهد کرد. اگر بر روی پلاک موتور 660/380 نوشته باشد، در این صورت چون ولتاژ کمتر 380 ولت است و چون در اتصال مثلث ولتاژ هر کلاف 380 ولت می باشد، آن را مثلث می بندیم.

به دلیل اینکه موتورها دارای جریان راه اندازی یا جریان اولیه می باشند، آنها را ابتدا ستاره و سپس مثلث می بندیم که در قسمت های آتی به روش اتصال آن اشاره می نماییم.

الکتروموتورهای سه فاز از نظر کلی به دو بخش؛ راه اندازی تک ضرب (مستقیم) و راه اندازی ستاره – مثلث تقسیم می شوند.

الکتروموتورهای سه فاز تک ضرب

الکتروموتورهای سه فاز به صورت های مختلفی راه اندازی می شوند که نوع راه اندازی تک ضرب آن جریان راه اندازی بسیار بالایی ایجاد می کند. در نتیجه برای حل این مشکل روش های راه اندازی به صورت ستاره-مثلث جهت کاهش جریان راه اندازی استفاده شده است. ابتدا اشاره مختصری به نحوه ی سربندی و اتصال الکتروموتورها می نمائیم تا درک بیشتری نسبت به کارکرد آنها پیدا کنیم.

راه اندازی به روش ستاره Y

پس از اینکه نحوه ی سربندی موتور را مشخص کردیم، آن را به این صورت سربندی می کنیم.

فرض می کنیم موتور باید بصورت ستاره راه اندازی شود.

– روی هر الکتروموتور، قسمتی وجود دارد که سیم های سه فاز قدرت باید در این قسمت اتصال یابند. این قسمت ، ” تخته کلم” نام دارد.

در شکل روبرو، تصویر تخته کلم موتور را بدون سربندی مشاهده می کنید.

بر روی آن 6 پیچ اتصال وجود دارد که هر یک از آن ها با حروف اختصاری نامگذاری می شوند. پیچ های همنام مانند U و U1 مشخصه ی دو سر یک کلاف سیم پیچ هستند که سه پیچ اول مربوط به ورودی 380 می باشد که با نام های U,V,W مشخص شده اند.

نحوه ی نامگذاری سیم پیچ ها

نحوه ی نامگذاری سیم پیچ ها و نحوه ی اتصال آنها در داخل موتور را در شکل زیر مشاهده می کنید.

اکنون، متوجه خواهید شد که سیم پیچ ها چگونه به پیچ ها متصل هستند. برای مثال پیچ های U و U1، دو سر یک سیم پیچ هستند و همچنین V1, V و W1, W نیز سرهای دو سیم پیچ دیگر هستند. پیچ های ردیف پایین، یک پله جلوتر از سر دیگر سیم پیچشان قرار گرفته اند و دقیقا روبروی هم نیستند. این جابجایی بدلیل سهولت در اتصال مثلث طراحی شده است که در قسمت بعد متوجه خواهید شد. حال، باید این مطلب را بدانیم که برای اتصال به روش ستاره، سه سیم پیچ موتور مانند شکل مقابل به یکدیگر وصل می شوند. به این معنی که به پیچ های U, V, W باید سه فاز اصلی متصل شود و پیچ های U1, V1, W1 باید به یکدیگر اتصال یابند تا حالت ستاره برقدار شود.

در این اتصال، ولتاژ داخلی هر سیم پیچ 220 ولت خواهد شد. برای اینکه این حالت را روی تخته کلم موتور پیاده کنیم، باید مطابق شکل، سه فاز اصلی را به پیچ های U, V, W متصل کرده و سه سر U1, V1, W1 را توسط پل های کوچکی که روی موتور قرار دارند، به هم وصل کنیم.

با این کار، دقیقا اتصال ستاره انجام می شود. قابل ذکر است که در حالت ستاره، جریان موتور به یک-سوم جریان در حالت مثلث می رسد و در ضمن، موتور با دور پایین تری شروع به کار می کند.

IY=1/3*IΔ

راه اندازی به روش مثلث Δ

در این روش نیز ابتدا نحوه ی سربندی سیم پیچ های موتور را مرور نموده و سپس، نحوه ی اتصال و پیاده کردن آن را روی موتور توضیح می دهیم. همانطور که در شکل روبرو می بینید، در این روش باید انتهای هر سیم پیچ مانند (U1) را به ابتدای سیم پیچ بعدی (V) وصل نماییم و محل اتصال این دو را به یکی از فازهای اصلی متصل کنیم. به عبارت دیگر، سه سیم پیچ با هم سری شده و محل تلاقی هر دو سیم پیچ به یک فاز وصل می شود.

حال، برای پیاده کردن روی تخته کلم موتور به این صورت عمل می کنیم. مانند حالت ستاره، در این روش نیز ابتدا باید سه فاز اصلی را به سر پیچ های U, V, W وصل نموده و سپس، پیچ های روبروی هر سر پیچ را توسط پلاکت های ارتباطی به هم وصل می کنیم. به این صورت با الگو گرفتن از شمای حقیقی اتصال سیم پیچ ها در شکل قبل، می توانیم حالت مثلث را بر روی موتور اجرا کنیم.