کلید فیوز های قابل قطع زیر بار

مفهوم قابل قطع زیر بار چیست؟

شاید تا به حال دیده باشید که وقتی کلید لامپ اتاق را خاموش می کنید، جرقه ای درون کلید پدیدار می شود. این یک پدیده ی طبیعی است. همانطور که می دانید، بطور کلی، کلید ها عمل قطع و وصل تجهیزات را بر عهده دارند. با اینکه از کلیدها در هنگام وصل، جریان زیادی عبور می کند، ولی در لحظه ی قطع، تاثیرات بیشتری را می پذیرد. زیرا در لحظه ی قطع یک موتور زیر بار (در حالت روشن)، توسط کلید، در کنتاکت های کلید پدیده ی قوس الکتریکی (Arc) رخ می دهد، تا زمانی که کنتاکت های کلید بطور کامل از یکدیگر جدا شوند.

این پدیده باعث می شود که جرقه ای در کنتاکت ها پدید آید که هر چه جریان عبوری از مدار بیشتر باشد، جرقه یا قوس شدید تر و خطرناک تری را به همراه دارد که در جریان های بالا، حتی به انفجار و آتش سوزی نیز منتهی می شود.

در این حالت، کنتاکت ها دقیقا مانند یک الکترود جوشکاری عمل می کنند، چه بسا دستگاه های جوشکاری را با استفاده از همین خاصیت طراحی و تولید می کنند. از این رو، کلید های مدار شکن را طوری طراحی می نمایند که قوس ناشی از قطع کلید، مهار شود. عمل قطع کنتاکنت در کلیدهای قابل قطع زیر بار، فقط با نیروی فنر میسر می شود مانند کلید های (MCCB) و به هیچ عنوان لوازمی که با نیروی دست، عمل قطع کنتاکت در آن ها انجام می شود (مانند کلید فیوزهای قدیمی)، برای قطع زیر بار ساخته نشده اند و بسیار خطرناک هستند. علامت “X”، در دیاگرام قدرت که بر روی کلید ها حک شده، نشان دهنده ی آن است که کلید قابلیت قطع زیر بار را دارد.

مکانیزم کلید قابل قطع زیر بار

کلید های قابل قطع زیر بار، دارای یک فنر قوی می باشند که با فشردن اهرم کلید، فنر فشرده شده و در یک لحظه، با سرعت بسیار زیاد رها می شود و کنتاکت های آن را از یکدیگر جدا می سازد.

از جمله تمهیدات دیگری که در لوازم قابل قطع، پیش بینی می شود، نصب جرقه گیر در اطراف کنتاکت ها است که شامل ورقه های فلزی هستند که جرقه یا آرک را در خود دفع می کنند.

نکته: در هر صورت همیشه برای قطع یک کلید، ابتدا کلیدها و کنتاکتور های زیر شاخه آن را به ترتیب قطع نمایید و در آخر، کلید اصلی را از مدار خارج کنید.

و نیز برای وصل، بصورت برعکس عمل کنید، یعنی ابتدا کلید های بالا دست را وصل کرده و به ترتیب، خط های زیر شاخه را وارد مدار کنید. این کار، نه تنها از بروز خطرات و صدمه زدن به کابل ها و شینه ها و تجهیزات برق صنعتی و قدرت جلوگیری می کند، بلکه باعث می شود که طول عمر لوازم الکتریکی نیز به حداکثر خود برسد.

کلید قابل قطع زیر بار (Disconnector Switch)

این دسته از کلید ها که بسیار پرکاربرد می باشند، برای قطع و وصل مدارات قدرت مورد استفاده قرار می گیرند و جهت کاربری آسان معمولا بصورت گردان ساخته می شوند که قابلیت قطع زیر بار را دارند. فقط باید دقت شود که این نوع از کلیدها، محافظ جریان نمی باشند و فقط نقش قطع و وصل دارند که اصطلاحا از آنها به عنوان کلید های خشک یاد می شود. این کلید ها صرفا برای کلید زنی، توزیع، پخش بار و سیستم های چنج اور در مدارات قرار می گیرند. انواع و مدل های متفاوتی دارند که بر حسب نیاز، فضا و کارایی می توان از آنها استفاده نمود که شامل انواع کنتاکت های 3 پل، 4 پل و 8 پل نیز می باشند.

کلید بای پس (by pass)

یکی از پرکاربرد ترین مدل ها از این گروه لوازم، کلید های “بای پس” (by pass) می باشند که برای سیستم های ترکیبی برق شهر و ژنراتور مورد استفاده قرار می گیرند. به این صورت که این نوع کلید ها دارای دو سری کنتاکت قدرت می باشند که یکی از آنها برای ورودی برق اصلی یا شهر و دیگری برای ورودی برق ژنراتور به کار می روند. طرف دیگر کنتاکت آنها را می توان به صورت مجزا، برای دو سری از مصارف بکار برد و یا آنها را به یکدیگر پل کرد و تغذیه مصارف مشترک یک کارخانه را تامین نمود.

اپراتور، در صوت قطع برق اصلی می تواند بصورت دستی، با تغییر حالت کلید، ژنراتور را وارد مدار نماید. نسل جدید این نوع از کلید ها، این امکان را فراهم کرده است که بتوان برای قطع و وصل و یا تغییر حالت کلید، از سیستم های اتوماتیک استفاده نمود. این تیپ کلید ها می توانند به خوبی در سیستم های مدیریتی – نظارتی جهت ثبت وقایع و بازخوانی پروسه ایفای نقش نمایند. از دیگر قابلیت های آن ها می توان به امکانات ارتباطی توسط ماژول RS485 و یا سیستم های ارتباطی Modbus و Ethernet اشاره نمود. بطور کلی، رنج کلید های قابل قطع زیر بار، نسبت به مدل و تیپ آن ها از 16A الی 3200A می باشد.

کلید فیوز قابل قطع زیر بار (Fuse Disconnector Switch)

از خانواده فیوز های ذوب شونده یا اصطلاحا فیوز های کاردی به شمار می روند که ایمنی بالاتری دارند و بر خلاف نسل قدیم این نوع فیوزها، قابل قطع زیر بار می باشند. به عبارت دیگر، این وسیله ترکیبی از فیوز های کاردی (برای حفاظت) و کلید (برای قطع و وصل جریان) می باشد که برای قطع و وصل کردن کنتاکت، از سیستم فنری و اهرم دوار یا کشویی استفاده شده است تا بتواند قابلیت قطع زیر بار را داشته باشد.

نسل جدید این نوع کلید ها به نام SLIM LINE و کلید فیوز های عمودی معروفند. البته نصب آن می تواند بصورت عمودی و یا افقی نیز باشد.

همانطور که در شکل می بینید، این کلید فیوز ها در تیپ های جدید در ساخت تابلو برق و تابلو های توزیع نیز استفاده می شوند. طراحی بسیار دقیق و جالب این نسل از کلید فیوز ها، از نظر شکل و ترکیب، باعث شده است که بتوان تعداد بیشتری از فیدرها را در تابلوی برق، نصب کرد. کلید فیوز های نسل قدیم، بدلیل شکل و نوع طراحی آن، نیازمند فضای زیاد و شینه بندی پر حجم بودند. این امر باعث می شد که تابلو های توزیع، به نسبت از هزینه بیشتر و ایمنی کمتر برخوردار باشند. گذشته از این، نصب و شینه کشی آنها کاری بسیار دشوار بود. در صورتی که تیپ جدید این نوع کلید فیوز ها، تمامی این مسایل را حل نموده است.

از مزیت دیگر این تیپ کلید فیوزها، می توان به نصب بسیار ساده و مصرف بسیار کم هزینه، برای ارتباط و اتصال اشاره کرد.

در شکل سمت راست، نحوه ی اتصال کابل های خروجی و در شکل سمت چپ، نحوه ی اتصال ورودی به باسبار را مشاهده می نمایید.

تعیین رنج فیوز و پایه فیوز