راه انداز الکترونیکی لامپ مهتابی

لامپ فلورسنت برای کارکرد عادی احتیاج به لوازم اضافی از قبیل چوک مسی و استارت دارد. این دو وسیله ولتاژ بالای اولیه جهت یونیزاسیون گاز داخل لامپ و همچنین محدود کردن جریان لامپ هنگام روشن شدن آن را فراهم می کنند.

مشاهده شده است که راندمان نوری لامپ فلورسنت در حالتی که توسط منابع تغذیه فرکانس بالا تحریک می شود، از راندمان نوری آن در حالتی که توسط منبع 50Hz تغذیه می شود، بیشتر است. اما در فرکانس های بالا ضریب قدرت سلف و بهره آن کوچک می گردد و به همین دلیل راه اندازهای الکترونیکی برای فائق آمدن بر این نواقص طراحی گردیده است.

راه اندازهای الکترونیکی دارای وزن سبک، حجم کم و ضریب توان بالا می باشند. آنها می توانند، حتی در ولتاژهای پایین لامپ را راه اندازی نمایند و راندمان آنها بسیار بالا است. راه انداز الکترونیکی مورد نظر یک نوسان ساز تغذیه شده با جریان با آرایش نیم پل می باشد. ترانزیستورهای T2 ،T1 و خازن های C5 و C6 از مدار نیم پل در شکل 1 نشان داده شده است. دیود های D8 و D9 و D5 و D6 ولتاژ خروجی را به اندازه پیک ولتاز تغذیه مهار می کنند.

دیود های D1 تا D4 و خازن های C1 تا C3 ولتاژ DC مورد نیاز مدار را فراهم می کنند. ترانسفورماتور X2 علاوه بر تنظیم جریان لامپ، فرکانس کار راه انداز را تعیین می کند. با توجه به عناصر به کار رفته فرکانس کار حدود 25 تا 30kHz است. C4 ، R6 و دیاک DB-3 فعال کننده مدار راه انداز هستند. با شارژ شدن خازن C4، هنگامی که ولتاژ آن حدودا به 35V رسید، دیاک یک پالس جریان به بیس ترانزیستور T2 اعمال می کند و سبب می شود تا مدار شروع به نوسان نماید.

شکل 1 نقشه شماتیک راه انداز الکترونیکی لامپ مهتابی

مشخصات ترانسفورماتور های X1 و X2

مشخصات ترانسفورماتور های X1 و X2 به صورت زیر است:

 (X1 (T-10:

سیم پیچی بر روی هسته های فریت T-10 یا T-12 انجام شود. تعداد دور آن به ترتیب 6، 3 و 6 دور است که با سیم مسی پوشیده شده با لایه نازک پلاستیکی پیچیده می شود. عایق سیم پیچ های مختلف باید مقاومتی در حدود 100 مگا اهم را در ولتاژ 500V از خود نشان دهند.

(X2 (E-25:

دارای 160 دور سیم لاکی 29SWG است که بین لایه های سیم پیچ، عایق کاغذی نازک قرار می گیرد. هسته فریت E-25 دارای شکاف هوایی حدود 0.2mm است که با قرار دادن کاغذ بین سطوح هسته فریت ایجاد می گردد.

ترانزیستورها با توجه به بهره جریان خود انتخاب می گردند. بهره جریان ترانزیستورها باید مشابه باشد. از یک مولتی متر دیجیتال که دارای تست ترانزیستور باشد برای این منظور استفاده نمایید.

هشدار: همه قطعات مدار برق دار هستند و ولتاژ بالایی را حمل می کنند. تماس مستقیم با مدار خطرناک است. قبل از تست کردن قطعات، خازن های C1 و C2 و C3 را تخلیه نمایید. جهت تخلیه خازن ها از یک مقاومت 100Ω استفاده کنید و آنها را مستقیما با اتصال کوتاه تخلیه ننمایید.

عیب های مدار راه انداز الکترونیکی لامپ مهتابی و راه حل های آن

در فهرست زیر بعضی از عیوب مدار راه انداز به همراه روش برطرف ساختن آنها، آمده است:

1- لامپ نه روشن می شود و نه چشمک می زند:

:: دیاک D12 اشکال دارد.

:: ترتیب اتصال سیم پیچ X1 صحیح نیست.

2- لامپ چشمک می زند ولی روشن نمی شود:

:: اتصال نادرست سیم پیچ X1

:: سوختن دیود D6 و D5

3- لامپ روشن می شود ولی ترانزیستورها داغ می کنند:

:: ضعیف بودن عایق X1 و یا صحیح نبودن تعداد دور آن

4- لامپ روشن می شود ولی سیم پیچ X2 داغ می کند:

:: فاصله هوایی آن بیش از حد است.

5- صدای هیس یا ترق تروق کردن:

:: معیوب بودن عایق سیم پیچ X2

6- چشمک زدن لامپ:

:: معیوب بودن خازن های C2 ،C1 و C3

7- لامپ در ولتاژهای پایین روشن نمی شود:

:: کم بودن فاصله هوایی در X2

خازن های C2 ،C1 و C3 را می توان با یک خازن پلی استر 8µF جایگزین نمود. این امر سبب افزایش قیمت و اندازه دستگاه می گردد. تحمل حرارتی این مدار بالا است و دارای عمر طولانی می باشد.

از فیلترهای L-Section Twin می توان در طرف ورودی AC چوک جهت جلوگیری از تداخل امواج رادیویی استفاده نمود (RFI).

سیم پیچ های فیلتر دارای 15 دور روی هسته فریت T-20 است. خازن های فیلتر می تواند 0.01µF ،1000V باشد.