آزمایش کننده تریستور و ترایاک و تشخیص دهنده آنها از هم

شکل ظاهری و ابعاد تریستورها (SCR) و تریاک ها مشابه هم می باشد. بنابراین تشخیص آنها از هم به خصوص هنگامی که شماره آنها قابل رویت نباشد، بسیار مشکل است. البته اگر شماره آنها قابل رویت هم باشد، برای رفع مشکل به یک کتابچه راهنما نیاز خواهیم داشت. تشخیص یک عنصر بدون شماره به کمک مولتی متر یا بعضی سیستم های دیگر نیز کار آسانی نیست. برای رفع این مشکل، یک مدار ساده و مطمئن در این بخش معرفی شده است.

X1 یک ترانسفورماتور با ثانویه ۶۷، ۲۵۰mA می باشد. مقاومت R1 جریان نمایشگرهای هفت قسمتی را محدود می نماید. دیودهای D1 و D۲ دو یکسوساز نیم موج را تشکیل می دهند. G – 1 , t , B و ۲-G نمایشگرهای هفت قسمتی هستند که حروف B، أو G را نشان می دهند. ۱-G و ۲-G برای نمایش حرف G به کار می روند.

نمایشگرهای G – 1 ، B و ۲-G آند مشترک هستند در حالی که نمایشگر ، کاتد مشترک می باشد. کلید S1 برای تشخیص تریستور یا تریاک بودن عنصر تحت آزمایش به کار می رود. مقاومت R۲ جریان تحریک گیت تریستور یا تریاک را محدود می نماید. سوکت خط چین شده، محل قرارگیری عنصر تحت آزمایش می باشد. کلید S7 یک کلید فشاری (مانند کلید زنگ درب) می باشد که برای آزمایش عنصر مورد نظر به کار می رود. هنگامی که کلید S۱ در وضعیت ۲ قرار دارد، ولتاژ DC منفی به ترتیب به نمایشگرهای هفت قسمتی 4 ,1-G، ۲-G و پایه آند/ AT۲ ) T۲ تریستور یا تریاک اعمال می شود. یک سر ترانسفورماتور X1 به دیودهای یکسوساز D1 و D۲ وصل است و سر دیگر آن به طور مستقیم به پایه کاتد / K / T1 ) T۱ ) سوکت وصل شده است.

چنانچه یک تریستور در سوکت قرار گیرد و کلید S۲ فشار داده شود ( کلید S1 در موقعیت ۲)، هیچ کدام از نمایشگرها عمل نخواهد کرد. هنگامی که کلید S1 در موقعیت اقرار دارد و کلید S۲ فشار داده می شود، نمایشگرهای B و 1-G عمل خواهند کرد. عمل کردن نمایشگر B نشانگر تریستور یا تریاک بودن قطعه تحت آزمایش است. عمل کردن نمایشگرهای 1-Gو ۲-G نشانگر سالم و تریستور بودن قطعه می باشد. نمایشگر t نشان می دهد که قطعه یک تریاک است.

چنانچه یک تریاک در سوکت قرار گیرد و کلید S1 در موقعیت ۲ باشد و کلید S۲ فشار داده شود، نمایشگرهای B و ۲-G عمل خواهند کرد. هنگامی که S۱ در موقعیت ۱ باشد و S۲ فشار داده شود، نمایشگرهای t و ۱-G عمل خواهند کرد. بدین ترتیب می توان علاوه بر آزمایش سالم یا ناسالم بودن قطعه، تریاک یا تریستور بودن آن را نیز مشخص کرد.

برای نمایشگر B (نوع آند مشترک)، پایه های f , e , d , c , b , a و g را به هم اتصال کوتاه نمایید. برای نمایشگر t (نوع کاتد مشترک)، پایه های e , d , f و g را به هم اتصال کوتاه کنید. برای نمایشگرهای ۱-G و ۲-G (نوع آند مشترک)، پایه های e , d , c , a و f را به هم وصل نمایید. یک تریستور سالم را در سوکت قرار دهید و مدار را به برق وصل نمایید. کلید S1 را در وضعیت ۱ قرار داده کلید S۲ را فشار دهید. در این حالت نمایشگرهای B و 1-G عمل کرده نشان می دهند که قطعه ممکن است SCR یا تریاک باشد و حتما سالم است.

اکنون کلید S1 را در وضعیت ۲ قرار داده کلید S۲ را فشار دهید. هیچ کدام از نمایشگرها عمل نخواهد کرد و این نشان می دهد که قطعه یک تریستور SCR) می باشد. SCR را برداشته یک تریاک به جای آن در سوکت قرار دهید. کلید S1 را در وضعیت ۱ قرار داده کلید S۲ را فشار دهید. نمایشگرهای B و 1-G برای نشان دادن سالم بودن SCR یا تریاک روشن خواهند شد. کلید S1 را در موقعیت ۲ قرار داده کلید S۲ را فشار دهید. نمایشگر او ۲-G روشن شده نشان می دهند قطعه تریاک است. بدون فشار S۲ هیچکدام از نمایشگرها روشن نخواهد شد.

در کار با مدار به نکات زیر توجه نمایید:

الف) بدون فشار کلید S۲ نباید نمایشگری روشن شود. در صورت روشن شدن یکی از نمایشگرها می توان نتیجه گرفت که تریستور یا تریاک به طور داخلی اتصال کوتاه شده اند.

ب) اگر قطعه ای در داخل مدار باز شده باشد، در هر وضعیتی از کلیدهای S1 و S۲ هیچ نمایشگری روشن نخواهد شد.

پ) همه اتصالات و لحیم کاری های مدار باید کاملا محکم باشد.

نظریات خوانندگان

سوال: مدار معرفی شده بسیار جالب است، اما ممکن است به خاطر استفاده از چهار نمایشگر هفت قسمتی ساخت آن کمی پرهزینه باشد. آیا می توان به جای نمایشگرهای هفت قسمتی از LED های رنگی استفاده نمود.

جواب: این مدار ابتدا با LED ساخته شد، اما با توجه به آن که نمایشگرهای هفت قسمتی می توانند حروف Bad ) B یا خراب)، (تریاک) و good ) G یا سالم) را نشان دهند، کار با آنها ساده تر خواهد بود. ضمنا هزینه مدار با نمایشگرهای هفت قسمتی خیلی بالا نخواهد بود.