آزمایش کننده ترانسفورماتور

در حین سیم پیچی ترانسفورماتور تشخیص این که یکی یا تعدای از دورهای سیم پیچ اتصال کوتاه شده باشند، بسیار مشکل است. اهم متر یا هر دستگاه آزمایش کننده اتصال نمی تواند این گونه عیب ها را آشکار سازد. پس از اتمام سیم پیچی، ترانسفورماتور ولتاژ مناسب را تولید نخواهد کرد و در نتیجه سیم پیچی دوباره باید تکرار و یا عوض شود. بنابراین مقدار زیادی زمان و جنس تلف شده است.

برای صرفه جویی در جنس و زمان، مداری معرفی شده است که هر حلقه اتصال کوتاه شده از سیم پیچ را پیش از پیچیدن حلقه های دیگر ترانسفورماتور آشکار می سازد.

بررسی مدار

مدار یک نوسان ساز AF نوع فیدبک می باشد که با ولتاژ تغذیه 9 تا 12V کار می کند. با وصل تغذیه به مدار، ترانزیستور در محدوده فرکانس های صوتی شروع به نوسان می نماید. جریان متغیر از سیم پیچ L1 و گوشی عبور کرده و یک سیگنال صوتی تولید خواهد شد. همچنین این جریان متغیر در هسته آهنی ترانسفورماتور که از چندین هسته نوع “I” ساخته شده است تولید میدان مغناطیسی می کند. بنابراین ولتاژی در سیم پیچ L2 که به بیس ترانزیستور T1 وصل است، القاء خواهد شد. در این حالت ترانزیستور نوسان می کند و یک سیگنال صوتی در گوشی ایجاد خواهد شد.

خازن C1 و پتانسیومتر VR1 فرکانس نوسان و سیم پیچ های L1 و L2 دامنه نوسان را مشخص می سازند. اگر سیم پیچ دیگر، L3، روی هسته آهنی نصب شود در آن نیز در اثر تغییرات میدان مغناطیسی هسته آهنی ولتاژی القاء خواهد شد.

شکل 1 نقشه شماتیک آزمایش کننده ترانسفورماتور

ساخت مدار

30 ورقه نوع ‘I’ هسته ترانسفورماتور با طول 13/5cm و عرض 1/75cm را تهیه کنید و آنها را به گونه ای روی هم بچسبانید که یک هسته آهنی ‘I’ با سطح مقطع 1/75cm در 1/75cm به دست آید. اکنون دو بوبین از جنس مواد عایق با پهنای 1/75cm فراهم نمایید. روی یکی از بوبین ها 800 دور سیم مسی لاکدار 28SWG بپیچید تا کویل L1 ساخته شود. روی بوبین دیگر 200 دور از همین سیم بپیچید تا کویل L2 تشکیل گردد. این دو سیم پیچ را در قسمت بالای هسته آهنی مطابق شکل 1 جای دهید.

ترانزیستور T1، پتانسومتر VR1 و خازن C1 را روی یک صفحه مدار چاپی مانند شکل 1 لحیم کاری کنید. برد حاصل را داخل یک محفظه پلاستیکی جاسازی کنید. قوطی پلاستیکی فیلم دوربین عکاسی برای این کار مناسب می باشد. یک سوکت مناسب برای فیش گوشی (EARPHONE) روی درپوش قوطی پلاستیکی نصب کنید. برای راحتی، از سیم های بلند تر استفاده کنید. مدار حدود 2000 تومان هزینه دارد.

راه اندازی و تنظیم مدار

تغذیه 9V را به مدار وصل کنید. سیم پیچ های L1 و L2 را تا حد امکان به بالای هسته منتقل کنید تا صدای قوی تری در گوشی ایجاد شود. اگر صدایی ایجاد نشد، جای سر های سیم پیچ L1 را عوض کنید و یا پتانسیومتر VR1 را تغییر دهید. با تولید صدا، محل سیم پیچ های L1 و L2 را روی هسته به گونه ای تنظیم نمایید که حداکثر صدا در گوشی شنیده شود. سیم پیچ ها را در این حالت با چسب روی هسته بچسبانید.

روش کار با دستگاه

با وصل کلید S1 صدایی در گوشی تولید خواهد شد. اکنون یک سیم پیچ سالم را در قسمت پایین هسته آهنی قرار دهید. اگر صدا همچنان شنیده می شود دو سر سیم پیچ سالم را به هم وصل کنید، صدا قطع می شود. با جدا کردن سرهای سیم پیچ سالم باید دوباره صدا تولید شود.

شکل 2 اندازه و ابعاد هسته و بوبین شکل 1

لیست قطعات پروژه آزمایش کننده ترانسفورماتور

موارد احتیاط

1- هسته آهنی را از اجسام آهنی و میدان های مغناطیسی خارجی دور نگه دارید.

2- اگر پس از ساخت مدار، صدایی تولید نشد، همه اتصالات و منبع تغذیه را دوباره بررسی کنید. همچنین فاصله بین سیم پیچ های L1 و L2 را روی هسته تغییر دهید. اگر باز هم صدا تولید نشد جای سرهای سم پپیچ L1 یا L2 را عوض کنید.

3- محل L1 و L2 روی هسته آهنی را به گونه ای تنظیم کنید که بیشترین صدا ایجاد شود.

4- این مدار تنها سیم پیچ هایی را می تواند آزمایش نماید که هسته آهنی بتواند در داخل آنها قرار گیرد. برای آزمایش سیم پیچ های ترانسفورماتور با اندازه های دیگر از هسته های آهنی گوناگون با سیم پیچ های L1 و L2 باید استفاده نمود.